De Etiquette van Eten en Drinken
Etiquette voor het eten:
1. Het wassen van de handen
De handen moeten gewassen worden voor het eten zodat ze schoon zijn wanneer er mee
gegeten wordt en men niet geschaad wordt door enig vuil dat op ze zou kunnen zitten.
2. Vragen over het eten als je te gast bent en niet zeker weet wat voor eten je aangeboden hebt
gekregen.
De Boodschapper van Allah (sallallahu alaihi wa salaam) at niet van zijn eten totdat hem
verteld werd wat het was of hoe het heette zodat hij wist wat hij at.
Al-Bukhari heeft overgeleverd van Khalid ibn al-Walid dat de Boodschapper van Allah
(sallallahu alaihi wa salaam) bij Maymunah (tante van Khalid en Ibn ‘Abbas) naar binnen
ging en zag dat ze wat geroosterde hagedis had die haar zus Hafidah bint al-Harith had
meegebracht uit Najd. Ze bood de hagedis aan de Profeet (sallallahu alaihi wa salaam) aan
maar hij stak zijn hand zelden uit naar eten totdat hem verteld werd wat het was. Toen de
Profeet (sallallahu alaihi wa salaam) zijn hand uitstak, zei één van de aanwezige vrouwen,
“Vertel de Boodschapper van Allah dat hetgeen hem aangeboden werd een hagedis is.” De
Profeet (sallallahu alaihi wa salaam) trok zijn hand terug van de hagedis en Khalid ibn al-
Walid vroeg, “Is hagedis haraam. O Boodschapper van Allah?” Hij zei, “Nee, maar het is niet
uit het land van mijn mensen afkomstig en ik zou het niet lekker vinden.” Khalid zei, “Toen
kauwde ik erop en at het en de Boodschapper van Allah keek naar me.” [Bukhari 5391;
Muslim 1946]
Ibn al-Teen heeft gezegd: “Hij vroeg het altijd omdat de Arabieren alles aten omdat er onder
hen moeilijk aan voedsel te komen was. De Profeet (sallallahu alaihi wa salaam) lustte
sommige dingen misschien niet dus daarom vroeg hij het. Men zou hieruit op kunnen maken
dat hij het vroeg omdat sommige dieren verboden waren in de shari’ah en sommige
toegestaan waren, maar zij (de Arabieren) achtten niets verboden en ze zouden hem wat
gegrild of gekookt vlees kunnen brengen dat niet van een ander soort te onderscheiden was
behalve door te vragen.” [Fath al-Baari 9/534]
3. Je haasten om te eten wanneer het eten geserveerd wordt door de gastheer/-vrouw.
Onderdeel van het eren van de gasten is zich haasten hem iets aan te bieden en onderdeel van
het eren van de gastheer/-vrouw is zich haasten om zijn/haar eten en drinken aan te nemen.
4. De naam van Allah noemen voordat men eet.
Het is verplicht om de naam van Allah uit te spreken voordat men gaat eten. Daarmee wordt
bedoelt het zeggen van “Bismillah” (in de naam van Allah) wanneer men begint met eten.
Het is overgeleverd van Umm Khaltoum van ‘Aisha (moge Allah tevreden met haar zijn) dat
de Boodschapper van Allah (sallallahu alaihi wa salaam) zei:
“Wanneer iemand van jullie eet, laat hem de naam van Allah noemen. Als hij vergeet Allah’s
naam aan het begin te zeggen, laat hem dan “Bismillahi awwalahu wa akhirahu” (in de naam
van Allah aan het begin en aan het eind) zeggen.” [At-Tirmidhi 1858; Abu Dawud 3767; Ibn
Maajah 3264, Sahih]
En ‘Umar ibn Abi Salamah heeft gezegd:
Ik was een jongeman onder de zorg van de Boodschapper van Allah en mijn hand dwaalde
over de hele schaal (met eten). De Boodschapper van Allah zei tegen me, “O jongeman, zeg
Bismillah, eet met je rechterhand en eet van wat direct voor je ligt.” [Bukhari 3576; Muslim
2022]
Etiquette tijdens het eten
1. Eten met de rechterhand
Het is verplicht voor de moslim om met zijn rechterhand te eten; hij zou niet met zijn
linkerhand moeten eten. Het is overgeleverd door Ibn ‘Umar (moge Allah tevreden met hem
zijn) dat de Profeet (sallallahu alaihi wa salaam) zei:
“Niemand onder jullie zou met zijn linkerhand moeten eten of drinken want de Shaytaan eet
en drinkt met zijn linkerhand.” [Muslim 2020]
Dit geldt zolang er geen excuus is; als een persoon bijvoorbeeld ziek of gewond is en
daardoor niet met zijn rechterhand kan eten, is er niks mis met het eten met de linkerhand.
De hadith geeft aan dat een persoon daden die lijken op die van Shaytaan zou moeten
vermijden.
2. Eten van wat direct voor je ligt
Het is Sunnah voor een persoon om van het voedsel te eten dat direct voor hem ligt en niet uit
te strekken om voedsel te nemen dat direct voor anderen ligt of in het midden van de schaal.
De Profeet (sallallahu alaihi wa salaam) heeft immers gezegd,
“O jongeman, zeg Bismillah, eet met je rechterhand en eet van wat direct voor je ligt.”
[Bukhari 3576; Muslim 2022]
Het is een slechte gewoonte en onbeleefd om van andermans plaats te eten. Dit zou de eetlust
van de ander kunnen verstoren, zeker wanneer het een soepachtige maaltijd betreft. Ibn
‘Abbas heeft overgeleverd dat de profeet (sallallahu alaihi wa salaam) zei:
“De zegeningen dalen neer temidden van het eten, dus eet van de randen en niet van het
midden.” [Tirmidhi 1805; Ibn Maajah 3277; Sahih al-Jaami’829]
Maar als het om dadels of iets dergelijks gaat, is er overgeleverd door de geleerden dat het
toegestaan is om van elk deel van de schaal te eten.
3. Bidden voor de gastheer/-vrouw
Anas heeft overgeleverd day de Profeet (sallallahu alaihi wa salaam) naar Sa’d ibn ‘Ubaadah
kwam die hem wat brood en olie bracht, en hij at. Toen zei de Profeet (sallallahu alaihi wa
salaam):
“Moge de vastende mensen hun vasten met jou verbreken, moge de rechtschapene van jouw
voedsel eten en moge de engelen zegeningen tot jou zenden.” [Abu Dawud 3854, Sahih]
4. Eten met drie vingers
Het is Sunnah om met drie vingers te eten; eten met meer dan drie vingers is een teken van
hebberigheid en is een slechte gewoonte omdat er niet meer dan drie vingers nodig zijn om
een hapje op te pakken. Als het nodig is om meer dan drie vingers te gebruiken omdat het ligt
voedsel betreft dat niet met drievingers bijeen kan worden gehouden, dan mogen de vierde en
vijfde vinger gebruikt worden. Zie Fath al-Bari 9/578.
Dit geldt wanneer een persoon met zijn hand eet maar er is niks mis met het gebruiken van
bestek, zoals we later zullen zien.
5. Voedsel eten dat op de grond gevallen is
Als er een stukje eten op de grond valt, dan zou de etende persoon het vuil eraf moeten halen
en het op moeten eten; hij zou het niet achter moeten laten voor de Shaytan want hij weet niet
waar de zegening in zijn eten zit; het zou in dat kleine stukje kunnen zitten dat is gevallen en
de persoon zou de zegening van het voedsel mis kunnen lopen.
Anas Ibn Malik heeft overgeleverd dat wanneer de Boodschapper van Allah (sallallahu alaihi
wa salaam) at, hij zijn drie vingers aflikte. En hij zei:
“‘Als iemand van jullie een stukje voedsel laat vallen, laat hem het vuil ervan verwijderen, het
opeten en het niet achterlaten voor de Shaytan.’ En hij droeg ons op om de schaal leeg te
maken en zei, ‘Want je weet niet waar de zegening in je voedsel zit.’” [Muslim 2034]
6. Niet leunen tijdens het eten
Dit is omdat de Profeet (sallallahu alaihi wa salaam) heeft gezegd:
“Ik eet niet terwijl ik aan het leunen ben.” [Bukhari 5399]
De geleerden verschillen van mening wat betreft de betekenis van leunen.
Ibn Hajar heeft gezegd: “Er werd gezegd dat het te comfortabel zitten eten betekent, op welke
manier dan ook; of dat het leunen op één zijde betekent; of dat het rusten op de linkerarm op
de grond betekent. Ibn ‘Adiyy heeft overgeleverd in een da’eef (zwakke) isnaad dat de Profeet
(sallallahu alaihi wa salaam) een man berispte voor het rusten op zijn linkerarm tijdens het
eten.
Malik zei dat dit een soort van leunen was. Ik zeg dat dit erop wijst dat Malik alles wat als
leunen geteld kan worden tijdens het eten als makruh beschouwt en hij heeft geef specifieke
vorm daarvan genoemd.” Fath al-Bari 9/541
7. De etiquette van eten omvat ook:
Niet spugen of de neus snuiten tijdens het eten, tenzij het noodzakelijk is; eten met een groep;
niet spreken over zaken die haraam zijn tijdens het eten; met vrouw en kinderen eten; niet een
bepaald voedsel voor zichzelf houden tenzij daar een reden voor is zoals voor medische
doeleinden, anders zou men het beste voedsel eerst aan de anderen moeten aanbieden zoals
stukken vlees of goed brood. Als de gast stopt met eten moet de gastheer zeggen, “Eet!” en dit
herhalen als hij denkt dat de gast niet genoeg gegeten heeft maar hij zou het niet vaker dan
drie keer moeten herhalen.
Hij zou zijn tanden moeten reinigen en stukjes voedsel die tussen de tanden vandaan komen
niet op moeten eten.
Etiquette na het eten
1. Allah prijzen na het eten
Het is Sunnah om na het eten Allah te prijzen met woorden of een du’a uit te spreken.
Wanneer hij klaar was met eten, zei de Profeet (sallallahu alaihi wa salaam),
“Al-hamdulillahi hamdan kathiran tayyiban mubarakan fihi ghayra makfiyyin wa la
muwadda’in wa la mustaghnan ‘anhu rabbana.” [Bukhari 5458]
En wanneer hij iets anders dan melk at of dronk, zei hij,
“Allahuma barik lana fihi, wa at’imna khayran minhu.”
En als hij melk gedronken had, zei hij,
“Allahumma barik lana fihi wa zidna” [Tirmidhi 3377; Hasan in Saheeh al-Jaami’ 381]
Ibn ‘Abbas (moge Allah tevreden met hem zijn) heeft overgeleverd dat de Boodschapper van
Allah (sallallahu alaihi wa salaam) zei:
“”Wie gevoed wordt door Allah, laat hem zeggen ‘Allahumma barik lana fihi, wa at’imna
khayran’ en wie melk van Allah krijgt om van te drinken, laat hem zeggen ‘Allahumma barik
lana fihi wa zidna’.” [Tirmidhi 3455]
2. Handen wassen na het eten.
Volgens de Sunnah mag dit gedaan worden met alleen water maar het is beter om de handen
met zeep of iets dergelijks te wassen. Zie Tuhfat al-Ahwadhi 5/485.
Dus het wassen van de handen is mustahab voor zowel voor als na het eten, zelfs als een
persoon wudhu’ heeft.
3. De mond spoelen na het eten
Het is mustahab om de mond te spoelen na het eten omdat Basheer ibn Yassar heeft
overgeleverd dat Suwayd ibn al-Nu’maan hem verteld had dat ze met de Profeet (sallallahu
alaihi wa salaam) in al-Sahba’ waren en het werd tijd voor het gebed. Hij vroeg om eten maar
hij vond niks anders dan wat saweeq. Dus hij at er wat van en we aten allemaal met hem.
Toen vroeg hij om water en spoelde zijn mond uit en toen bad hij en hij deed geen wudhu’.
[Bukhari 5390]
Algemene etiquette betreffende eten
1. Het eten niet bekritiseren
Abu Hurayrah (moge Allah tevreden met hem zijn) verhaalt dat de Profeet (sallallahu alaihi
wa salaam) nooit voedsel bekritiseerde. Als hij ervan hield dan at hij het en als hij er niet van
hield, dan liet hij het liggen. (Overgeleverd door al-Bukhaari, 3370; Moslim, 2046)
Waar hier naar wordt verwezen is halal-voedsel; als het haraam-voedsel betrof, zou hij het
bekritiseren en verbieden.
Al-Nawawi heeft gezegd: Een deel van de bevestigde etiquette van voedsel is het niet
bekritiseren ervan zoals het zeggen het te zout is, of te zuur, of niet zout genoeg, of dik of
dun, of niet goed gekookt, enz.
Ibn Battaal zei: Dit maakt deel uit van goede manieren, omdat een persoon van voedsel kan
houden waar anderen niet van houden, maar er is niets verkeerd met het eten ervan omdat het
in shari’ah wordt toegelaten. (Sharh Moslim, 14/26)
2. Matiging in het eten en het niet vullen van de maag
Het meeste dat een Moslim in dit verband wordt toegelaten te doen, is zijn maag in drie
derden verdelen: éénderde voor voedsel, éénderde voor drank en éénderde voor lucht.
”Een mens vult geen foedraal slechter dan zijn maag. Het volstaat voor de zoon van Adam om
genoeg te eten om hem levend te houden. Maar als hij dat moet doen, dan is éénderde voor
zijn voedsel, éénderde voor zijn drank en éénderde voor zijn lucht.” (Overgeleverd door al-
Tirmidhi, 2380; Ibn Maajah, 3349; ingedeeld als saheeh door al-Albaani in Saheeh al-
Tirmidhi, 1939).
Dit houdt het lichaam gezond en licht, omdat het vol eten het lichaam zwaar maakt, dat tot
luiheid in verering en werk leidt.
Éénderde wordt bepaald als zijnde éénderde van dat wat u vol zou laten voelen. Al-
Mawsoo’ah, 25/332
3. Het eten en drinken uit gouden en zilveren schalen vermijden
De Profeet (sallallahu alaihi wa salaam) zei:
“Draag geen zijde of brokaat, en drink niet van gouden en zilveren bekers, en eet niet van
schalen daarvan. Zij zijn voor hen in deze wereld en voor ons in het Hiernamaals.”
(Overgeleverd door al-Bukhaari, 5426; Moslim, 2067)
4. Het Prijzen van Allah na het beëindigen van het eten
Er is heel wat deugd in dit.
Het werd verteld door Anas ibn Maalik dat de Boodschapper van Allah (sallallahu alaihi wa
salaam) zei:
“Allah is tevreden met Zijn slaaf wanneer hij iets eet en Hem er voor prijst, of iets drinkt en
Hem er voor prijst.” (Overgeleverd door Moslim, 2734)